आर्थिकन्यूज
एजेन्सी । अमेरिकामा आज राष्ट्रपतीय निर्वाचनका लागि मतदान हुँदैछ । विश्वको सबैभन्दा पुरानो लोकतान्त्रिक मुलुकले आफ्नो ४७ औं राष्ट्रपति चयनका लागि आज मतदान गर्दैछ । राष्ट्रपति पदका लागि रिपब्लिकन पार्टीका डोनाल्ड ट्रम्प र डेमोक्रेटिक पार्टीकी कमला ह्यारिसबीच प्रत्यक्ष प्रतिस्पर्धामा छन ।
कमला ह्यारिस हाल अमेरिकाको उपराष्ट्रपति हुन भने डोनाल्ड ट्रम्प सन् २०१७ देखि २०२१ सम्म अमेरिकाको राष्ट्रपति भइसकेका छन् । यस वर्ष हुन लागेको निर्वाचनमा हालसम्म करिब साढे सात करोड अर्थात् ३७ प्रतिशत मतदाताले हुलाकमार्फत मतदान गरिसकेका छन् ।
आज हुने मतदानमा करिब ६० प्रतिशत मतदाताले भाग लिन सक्ने अनुमान गरिएको छ । अमेरिकी समय अनुसार नोभेम्बर ५ मा साँझ ७ बजेसम्म (नेपाली समय अनुसार नोभेम्बर ६ गते ४ः४५ बजे) मतदान सम्पन्न हुनेछ । यसपछि मतगणना सुरु हुनेछ। सामान्यतया नतिजा मतदानको १ दिन पछि आउँछ।
सन् २०२० मा भएको निर्वाचनमा ४ दिनको मतदानपछि नतिजा सार्वजनिक भएको थियो । वास्तवमा, कोविड १९ को कारण, लगभग ६० प्रतिशत मानिसहरूले मेल मार्फत मतदान गरे। जसका कारण मतगणनामा थप समय लागेको थियो । यसपटकको निर्वाचनको नतिजा १–२ दिनमा आउन सक्छ ।
मतगणनाको समयमा उम्मेदवारहरू बीचको मतको अन्तर बढी हुन्छ र परिणाम चाँडो आउँछ। यदि कुनै राज्यमा दुई उम्मेदवारहरू बीच ५० हजारभन्दा बढी मतको भिन्नता छ र केवल २० हजार मतहरू गणना गर्न बाँकी छ भने, अग्रणी उम्मेदवारलाई विजेता घोषित गरिन्छ। यसले छिटो परिणाम प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ।
यदि यी दुईबीचको जितको अन्तर कम रह्यो भने अमेरिकी कानूनअनुसार परिणाम पुष्टि गर्न पुनः मतगणना गरिनेछ। सन् २०२४ मा हुन लागेको राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा दुईवटा प्रमुख मुद्दा छन् । आप्रवासन अर्थात् आप्रवासीहरूको देशमा आगमन अमेरिकी चुनावमा ठूलो मुद्दाको रूपमा देखा परेको छ। २०००(१० सम्म, १४ मिलियन आप्रवासीहरू अमेरिका थिए । तीमध्ये १० लाख आप्रवासीले अमेरिकी नागरिकता पनि लिएका छन् । तीमध्ये अधिकांश चीन, भारत, मेक्सिको र फिलिपिन्सका मानिस थिए।
अर्कोतर्फ, गैरकानुनी रूपमा आप्रवासीलाई देश प्रवेश गर्नबाट रोक्न ३२०० किलोमिटर लामो मेक्सिको–अमेरिका सीमामा निगरानी बढाइएको छ । साथै, यहाँ बाधाहरू पनि जडान गरिएको थियो। रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्पले भर्खरै आप्रवासीहरूलाई राक्षस र जनावर भनेका छन्। ट्रम्पले आफू राष्ट्रपति भए अमेरिकी नागरिकको हत्या गर्ने आप्रवासीलाई मृत्युदण्ड दिने वाचा गरेका छन् ।
सन् १८८० सम्म अमेरिकामा गर्भपतन सजिलो र कानूनी थियो। यद्यपि, १८७३ मा, अमेरिकी कांग्रेसमा कमस्टक कानून पारित गरेर गर्भपतन औषधिलाई प्रतिबन्ध लगाइएको थियो। १९०० सम्म, गर्भपतन लगभग सबै राज्यहरूमा प्रतिबन्धित थियो।
गर्भपतनले आमाको ज्यानमा खतरा उत्पन्न भएको अवस्थामा मात्रै गर्भपतन गर्न सकिन्छ । सन् १९६० को दशकमा अमेरिकामा महिला अधिकारका लागि आन्दोलन सुरु भयो । १९७३ मा, सर्वोच्च अदालतले रो बनाम वेड मामिलामा अमेरिकामा गर्भपतनलाई कानुनी मान्यता दियो।
यद्यपि, त्यसबेलादेखि २०१७ सम्म, गर्भपतनमा पहुँच सीमित गर्न १,००० भन्दा बढी कानूनहरू पारित गरियो। अमेरिकी महिलाहरूले यी कानुनहरूको विरोधमा र गर्भपतनको अधिकारको लागि धेरै पटक प्रदर्शन गरेका छन्।
अमेरिकाको गठन पछि पहिलो पटक १७८८(८९ मा चुनाव भयो। यस चुनावमा जर्ज वाशिंगटन अमेरिकाको राष्ट्रपति बने। डेमोक्रेटिक(रिपब्लिकन पार्टी १८०० मा सत्तामा आयो। यो पार्टी दुई दशकसम्म सत्तामा रह्यो ।
सन १८८४ को राष्ट्रपतिको चुनावमा डेमोक्रेटिक(रिपब्लिकन विभाजन पछि यो पार्टी दुई गुटमा विभाजित भयो । राष्ट्रिय रिपब्लिकन र डेमोक्रेट नेशनल रिपब्लिकनलाई व्हिग्स नाम दिइएको थियो। यद्यपि, सन १८५४ मा व्हिगहरू बीच अर्को विभाजन भयो । जसको कारण रिपब्लिकन पार्टी गठन भएको थियो।
सन १८५६ मा पहिलो पटक रिपब्लिकन र डेमोक्रेटिक पार्टीहरू बीच राष्ट्रपतिको लागि प्रतिस्पर्धा थियो। सन् १८५६ देखि १६८ वर्षमा दुई दलबीच ४२ पटक चुनावी प्रतिस्पर्धा भएको छ । यी ४२ चुनावमध्ये रिपब्लिकन पार्टीले २४ पटक जितेको छ भने डेमोक्र्याटले १८ पटक जितेको छ ।
तर, पछिल्ला ६ निर्वाचनमध्ये दुवै दलले ३–३ चुनाव जितेका छन् । जुलाई २१ मा मिशिगनको एक र्यालीमा पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसको बारेमा यस्तो भनेका थिए । त्यसबेला डेमोक्रेटिक पार्टीले उनलाई राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बनाउन सक्ने अनुमान गरिएको थियो ।
लोकतान्त्रिक पार्टीले यो अगस्ट ६ मा गरेको थियो। अब नोभेम्बरमा हुन लागेको राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा ट्रम्पले त्यही कमलाको सामना गर्नेछन् जसलाई उनले पागल भनेका छन् ।
