रिता राउत
केही महिना अगाडी नेपाली कांग्रेसले ‘सहकारी ठगीमा छानविन हुनुपर्ने’ माग राख्दै प्रतिनिधि सभाको बैठक अवरुद्ध गर्यो । त्यतिबेला सहकारी ठगीकाे आरोप लागेका पूर्व गृहमन्त्री तथा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का सभापति रवि लामिछाने उनीहरूको निशानामा थिए ।
लामिछाने सहकारी ठगी काण्डमा मुछिएको भन्दै लामो समयसम्म नेपाली कांग्रेसले संसद् अवरुद्धसहित हुर्मत लियो । भलै संसदीय छानबिन समिति गठनपछि कांग्रेस सेलायो ।
अहिले कांग्रेसकै उपसभापति एवम् पूर्व कानुनमन्त्री धनराज गुरुङ सहकारी ठगीमा मुछिएका छन् । स्याङ्जाबाट निर्वाचित सांसद गुरुङमाथि ललितपुर महानगरपालिकामा रहेको मितेरी बचत तथा ऋण सहकारी संस्थामार्फत ठगी गरेको आरोप छ ।
गुरुङले सहकारीको प्रबन्धक समेत रहेकी उनकी श्रीमती ज्योती गुरुङसँग मिलेर १४ करोड ८१ लाख रुपैयाँ बचत हिनामिना गरेको आरोप छ । अहिले उनी विरुद्ध प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सिआईबी) मा जाहेरी दर्ता भएको विषय बाहिरिएको छ । यसबारे सहकारीका अध्यक्ष कुम्भराज गुरुङले संसदीय छानविन समितिमा बयान समेत दिएका छन् ।
२०४६ सालदेखि राजनीतिमा सक्रिय गुरुङ वडाध्यक्ष हुँदै कानुनमन्त्री बनेका व्यक्ति हुन् । सहकारी ठगीको आरोप लागेकी उनकी श्रीमती ज्योती चार वर्षदेखि फरार छिन् । ज्योती र धनराजबीच २०७६ सालमै सम्बन्ध विच्छेद भएको थियो । धनराजले ज्योतीसंग सम्बन्ध बिच्छेद भइसकेकाले आफू ठगीमा संलग्न नरहेको दाबी गरेका छन् ।
तर, अपचलनको समयमा उनीहरूसँगै रहेको पाइएको छ । उनीहरूले गरेको सम्बन्ध विच्छेद पनि नक्कली रहेको आरोप लागेको छ । यसबारे मंगलबार प्रतिनिधि सभाको बैठकमा बोल्दै सांसद गुरुङले सम्बन्ध बिच्छेद नक्कली भए प्रमाणित गर्न चुनौती दिए । सम्बन्ध बिच्छेदपछि उनले पूर्व श्रीमतीसँग सम्पर्कमा नरहेको दाबी गरेका छन् ।
रास्वपाका चार नेता सहकारी ठगीमा मुछिए
सहकारी ठगीको आरोप लागेका अर्का ठूला नेता हुन्, रवि लामिछाने । पूर्व गृहमन्त्री तथा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का सभापति लामिछाने सुप्रिम बचत तथा ऋण सहकारी ठगी प्रकरणमा मुछिएका छन् । उनीमात्रै होइन उनका पार्टीका अन्य तीन नेता विरुद्ध पनि सहकारी ठगीको आरोप लागेको छ ।
रास्वपाका उपसभापति समेत रहेका पूर्व श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्री डोलप्रसाद (डिपी) अर्यालविरुद्ध पनि सहकारी ठगीको आरोप छ । उनीसँगै रास्वपाका सहमहामन्त्री विपिनकुमार अचार्य, कबिन्द्र बुर्लाकोटी पनि मुछिएका छन् ।
अर्याल नयाँ कृषि सहकारी संस्थामा मुछिएका हुन् भने बुर्लाकोटी पनि सोही सहकारीमा मुछिएका छन् । सो सहकारीमा आचार्य पूर्व उपाध्यक्ष र बुर्लाकोटी सञ्चालक रहेका थिए । यो सहकारी समस्याग्रस्त घोषणा भइसकेको छ ।
विपिनले सुप्रिम सहकारीबाट २०७८ सालमा प्रक्रिया पुरा नगरी डेढ करोड रुपैयाँ भन्दा बढी ऋण लिएर गोर्खा मिडिया नेटवर्कको खातामा जम्मा गरेको जिल्ला अदालत रुपन्देहीमा दायर भएको अभियोग पत्रमा उल्लेख छ ।
वडाध्यक्षदेखि पूर्व सांसदसम्म ठगीमा संलग्न
सहकारी ठगीमा ठूला नेता मात्रै होइन वडाध्यक्ष पनि संलग्न भएको पाइएको छ । रामेछापको लिखु गाउँपालिका वडा नं. ७ का वडाध्यक्ष कैलाशकुमार दर्लामी, एमाले निकट राष्ट्रिय युवा संघ नेपालका उपमहासचिव शिवबहादुर गुरुङ (मेहेन्द्र भोटे), पूर्व सांसद इच्छाराज तामाङ र एमालेको सहकारी तथा गरिबी निवारण विभागका सचिव समेत रहेका राष्ट्रिय सहकारी बैंकका अध्यक्ष कृष्ण बहादुर (केबी) उप्रेती सहकारी ठगी प्रकरणमा जेल जीवन बिताइरहेका छन् ।
उनीहरू बाहेक सहकारीको रकम अपचलन गरेको आरोप लागेका नेताहरू भने पक्राउ परेका छैनन । सहकारी ठगीको आरोप लागेका पालिका अध्यक्षदेखि सांसदसम्म फरार छन् । ठगीको आरोप लागेको लामो समय भइसक्दा समेत उनीहरू पक्राउ पर्न सकेका छैनन ।
नेकपा एमालेका गण्डकी प्रदेश कमिटी सदस्य तथा ढोरपाटन नगरपालिकाका मेयर देवकुमार नेपाली पनि सहकारी ठगीमा मुछिएका छन् । इमेज बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाका संस्थापक नेपालीले बचतकर्ताको डेढ अर्ब रुपैयाँ हिनामिना गरेको आरोप छ । सो आरोपछि एमालेले उनलाई निलम्बन गरेको थियो ।
स्याङ्जाको बिरुवा गाउँपालिकाका अध्यक्ष सूर्यबहादुर कुँवरमाथी पनि सहकारीको रकम अपचलन गरेको आरोप लागेको छ । सूर्योदय बचत तथा ऋण सहकारी संस्थामार्फत साढे तीन करोड रुपैयाँ भन्दा बढी रकम हिनामिना गरेको आरोप छ । उनी नेकपा एमालेबाट गाउँपालिका अध्यक्ष बनेका थिए ।
सहकारी ठगी प्रकरणमा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) की सांसद गीता बस्नेत पनि मुछिएकी छिन् । नवलपुरको कावासोतीमा रहेको छिपछिपे उपभोक्ता सहकारी संस्था, चितवनको सनराइज सहकारी र बर्दियाको नमस्ते सहकारीका बचतकर्ताको करोडौँ रुपैयाँ अपचलन गरेको बस्नेतविरुद्ध आरोप रहेको छ ।
पर्दैनन् पक्राउ, हुँदैन अनुसन्धान
सहकारी ठगी प्रकरणमा मुछिएका सांसद गुरुङले आफूमाथि लागेको आरोप पुष्टि गर्न चुनौती दिए । मंगलबार प्रतिनिधि सभाको बैठकमा उनले भने, ‘म माथी लागेको आरोपबारे सत्यतथ्य छानविन गर्न सभामुख, गृहमन्त्री र सम्बन्धित निकायलाई आग्रह गर्दछु । संसदीय छानविन समिति बनाउने भए पनि म तयार छु ।’
उनले यसो भनिरहँदा हामीले स्मरण गर्ने पर्छ की विगतका दिनहरूमा यसरी आरोप लागेपनि पक्राउ गरेर अनुसन्धान गरिएको खासै पाइँदैन । सहकारी ठगीको आरोप लागेका ठूला नेताहरू भने पक्राउ परेका घटना विरलै छन् ।
केही नेताहरू पक्राउ परेपनि ठूला नेताहरूलाई आरोप पछि पक्राउ गरेर उनीहरूमाथि अनुसन्धान भएको पाइँदैन । रास्वपाका सभापति लामिछाने हुन् या कांग्रेसका उपसभापति गुरुङ हुन्, उनीहरूलाई पक्राउ गरेर अनुसन्धान गर्ने सम्भावना न्यून छ ।
अहिले सहकारीको ठगीको आरोप लागेकामध्ये केही फरार छ । राजनीतिक संरक्षण नहुने छाटकाट देखिएपछि उनीहरू फरार भएको पाइन्छ । तर, जसलाई राजनीतिक संरक्षण हुन्छ न उ फरार हुन्छ न त पक्राउ नै पर्छ । केही दिन चर्चा हुन्छ र विस्तारै सेलाएर उनीहरूमाथि लागेको आरोप गुमराहमा पारिन्छ ।
तर, नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी)का प्रवक्ता तथा सूचना अधिकारी होविन्द्र बोगटी भने प्रहरीले राजनीतिक संरक्षण भएका व्यक्तिलाई पक्राउ नगरेको आरोपलाई भने नकार्छन । उनी भन्छन्, ‘संलग्नता रहेछ भने पक्राउ पर्छन । हामीले राजनीतिक संरक्षण भएका व्यक्ति हो की होइन भनेर हेरेर पक्राउ गर्ने होइन । आरोप लागेपछि संलग्नता छ छैन भनेर हामी हेर्छौँ । यदि संलग्नता रहेछ भने तुरुन्तै पक्राउ गर्छौँ र पक्रेका पनि छौँ ।’
सहकारी ठगी गरेर फरार भएका पनि पक्राउ गरी रहेको प्रवक्ता बोगटीले दाबी गरे । उनले भने, ‘ठगेर विदेश फरार भएका पनि हामीले पक्राउ गरी रहेका छौ । यसबारे काम गर्ने हाम्रो टिम छ । त्यो टिमले काम गरिरहेको छ ।’
सहकारी ठगीको आरोप लागेका राजनीतिक दलका नेताहरूमाथि पनि अनुसन्धान गर्नुपर्ने राष्ट्रिय सहकारी महासंघ नेपालकी अध्यक्ष ओमदेवी मल्ल बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘सहकारी ठगीको आरोप लागेका नेताहरू माथि पनि छानबिन हुनुपर्छ । सरकारले छानविन समिति पनि बनाएको छ । समितिले छानबिन बढी ध्यान देओस् ।’
सहकारी बचत रकम अपचलन सम्बन्धी छानबिन गर्न बनेको संसदीय छानविन समितिका सभापति सूर्यबहादुर थापा पनि सहकारी ठगीमा जोडिएका सबैको छानविन हुने दाबी गर्छन् । उनी भन्छन्,‘सहकारी ठगीको आरोप लागेका सबैसँग समितिले सोधपुछ गरिरहेको छ । नयाँ जोडिएकाहरूमाथि पनि अनुसन्धान हुन्छ । दोषी पाइएमा उनीहरूलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउन सिफारिस गर्छौँ ।’
