आर्थिकन्यूज
इलामको सूर्योदय नगरपालिका १ की लासाङ तामाङ नर्सरी व्यवसाय (फलफूलको बिरुवा उत्पादन गरेर बिक्री गर्ने)मा लागेको तीन दशक भइसकेको छ । वि.सं २०५३ सालदेखि उनले सोही ठाउँमा नमो बुद्ध फूल नर्सरी सञ्चालन गरिरहेको छिन् ।
नर्सरी व्यवसाय गरेको लामो समयपछि उनले यस पटक काठमाडौंको भृकुटीमण्डपमा भइरहेको पुष्प मेलामा सहभागी हुने सोच बनाइन् । त्यही अनुसारको तयारी सहित उनी नर्सरी व्यवसायी संघले आयोजना गरेको ‘तिहार फ्लोरा एक्स्पो’मा सहभागी भइन् । एक्पोमा सहभागी हुन आउनु पहिले उनी एकदमै उत्साहित थिइन् । काठमाडौंमा व्यापारको अनुभव नभएकी उनले मेलामा धेरै व्यापार होला भन्ने ठानेकी थिइन् ।
तर, उनले सोचेजस्तो मेलामा व्यापार भएन । ‘फूलको व्यापार सोचेजस्तो छैन । हामीले ल्याएका विरुवाहरु त्यस्तो धेरै गएको नै छैन । मेलाले नर्सरी व्यवसायीलाई राहत पुर्याएको महसुस नै गर्न पाएनौँ’, उनले खिन्नता व्यक्त गरिन् ।
व्यापार कम हुनुमा दुई ठाउँमा एकै समय मेला लागेर पनि हुनसक्ने उनको अनुमान छ । तामाङले भनेजस्तै यस पटक एकै समय उपत्यकाका दुई ठाउँमा फूलको मेला लागेको छ, काठमाडौंको भृकुटीमण्डप र ललितपुरको जाउलाखेलमा।
व्यापार कम भएपनि अन्य नर्सरी व्यापारीहरुसंग चिनजान भएकोमा भने उनी खुसी छिन्। यस्तो चिनजान र सम्बन्धले भविष्यमा सहजता थप्ने उनको विश्वास छ ।
उनले एक सयदेखि एक हजार रुपैयाँसम्म मूल्य पर्ने फूलहरू बिक्रीमा राखेकी छिन् । तर, सस्तो मुल्यमा मात्रै फूल खरिद गर्न खोज्ने ग्राहकहरू आइरहेको उनले बताइन् ।
नर्सरी व्यवसायीहरूलाई राज्यले विभेद गरेको आरोप लगाउँदै उनले गुनासो गरिन्, ‘राज्यले व्यवसायीहरूलाई सहुलियतमा ऋण दियो भने सहज हुन्छ । ऋणको कुरा मात्रै होइन, पहुँच हुनेहरूले करोडसम्म अनुदान पाएका छन् । नहुनेहरूले केही पाएका नै छैनन् ।’
यसअघिका मेलाहरूमा जस्तो यस पटक व्यापार हुन नसकेको बुढानीलकण्ठ चुन्निखेलमा नर्सरी व्यवसाय गर्ने लक्ष्मी श्रेष्ठको पनि अनुभव छ । उनी भन्छिन्, ‘गत वर्षहरूको मेलामा भन्दा व्यापार कम रहेको छ । मन्दी छ भन्छन् । मान्छेहरू आउँछन्, हेर्छन् अनि फोटो खिचेर जान्छन् ।’
उनले नर्सरीमा बेच्ने भाउभन्दा कम गरेर फूलहरू बिक्रीमा राखेकी छिन् । तर पनि खरिद गर्ने ग्राहक छैनन्। उपभोक्ताको क्रय क्षमतामा समेत गिरावट आएको उनको अनुभव छ । ‘पहिले महँगा फूलहरु किन्ने ग्राहकहरू पनि भेटिन्थे । तर, अहिले सस्तोमा किन्न पनि मान्दैनन् । उनीहरूको किन्ने क्षमता घटेर पनि होला’, उनले सुनाइन् ।
यो मेलाबाट पुष्प व्यवसायीलाई कतिको राहत मिलेको छ भन्ने प्रश्नमा उनी भन्छिन्, ‘के राहत मिल्नु, स्टल भाडा नै महँगो छ । किन्ने ग्राहक नै छैनन् ।’
बौद्ध तीनचुली आरुबारीमा लामो समयदेखि विद्या नर्सरी सञ्चालन गर्दै आएका आकाश सापकोटाले पनि मेलाबाट खासै व्यापार गर्न सकेका छैनन् । ‘यो पटक मेलामा फूलको व्यापार कम भयो । पहिले राम्रो हुन्थ्यो । व्यापार कम भए पनि प्रचार प्रसार भएको छ, त्यसमै खुसी छौँ’, चित्त बुझाउँदै उनले भने ।
मेलामा व्यापार कम भए पनि अन्य समयमा पुष्प व्यवसाय गरेर एउटा परिवार धान्न सकिने उनको अनुभव छ । उनी भन्छन्, ‘नेपालमा पुष्प व्यवसाय राम्रो छ । एउटा परिवारलाई पाल्न यो व्यवसायले साथ दिन्छ । हाम्रो परिवारले यो नर्सरी चलाएको ३० वर्ष जति भयो । अहिलेसम्म राम्रै भइरहेको छ ।’
नर्सरी व्यवसायीहरूले सरकारबाट अनुदान भने पाउन नसकेको उनको पनि गुनासो छ । सापकोटा भन्छन्, ‘सरकारले अनुदान दिन्छु भनेर भन्छ तर पछि दिँदैन । कति पटक ठूलो नोक्सान हुँदा पनि अहिलेसम्म हामीले राहत पाउन सकेका छैनौँ । नेपालमै केही गरिरहेका युवाहरूलाई सरकारले केही गरेको नै छैन ।’
आर्थिक मन्दीका कारण व्यापारमा गिरावट आएको नर्सरी व्यवसायी संघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष रामजी कुँवर बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘अहिले आर्थिक मन्दी पनि छ । हाम्रो व्यापारको समय अहिले अनुकूल नभएको पनि हो । मेलाको प्रचारप्रसार गर्न समेत हामीलाई ढिला भयो ।’
आयातित फूलका कारण नेपाली व्यवसायीहरू समस्यामा परेकोसमेत उनले गुनासो गरे । उनले भने,’‘फूल आयातका कारण हाम्रो व्यवसायी मार्कामा परेका छन् । केही विरुवाहरु यहाँ उत्पादन नहुने भएकोले आयात गर्नै पर्ने बाध्यता पनि छ । त्यो भने कम परिणामको हो । त्यसबाहेक हामीले नेपालमा नै उत्पादन भएका फूलहरू बजारमा ल्याउन लागिपरेका छौँ ।’
सरकारले खाली जग्गा नर्सरी व्यवसायीलाई लिजमा दिनुपर्ने उनको माग छ। उनले भने, ‘नर्सरी व्यवसायीलाई जग्गा अभाव रहेको छ । त्यतिका धेरै सरकारी जग्गाहरू फोहोर फालेर राखिएको छ । ती जग्गा नर्सरी व्यवसायीहरूलाई दिने हो भने सरकारलाई आम्दानी पनि भयो । नसरी व्यवसायीहरू पनि बढ्ने भयो ।’
