बीबीसी
एजेन्सी । युक्रेन विरुद्ध रुसको युद्धले विश्वलाई ठूलो खाद्य संकटमा धकेलिएको छ । यसले विश्वमा गरिबी थपिने सम्भावना बढेको छ । तर यसले सबैभन्दा बढी असर ती गरिब देशहरूमा पर्नेछ जसलाई रुसले आफ्नो मित्र नमानेको छ । यो युद्ध अघि, रूस र युक्रेन विश्वको बजारमा सबैभन्दा ठूलो खाद्य बिक्रेताहरू हुन । तिनीहरू खाद्यन्य र तरकारीको सबैभन्दा ठूलो निर्यातकर्तासँगै पेट्रोल उत्पादन र ग्यासको सबैभन्दा ठूलो निर्यातकर्तामा पनि हो ।
तर रुस र युक्रेन दुवैबाट यी चीजहरूको निर्यातको गति सुस्त भएको छ । युक्रेन आफैंले अहिले खाद्यान्न अभावको सामना गरिरहेको छ । युक्रेनमा खाद्यान्न नपुगेकाले रुसी नौसेनाले आफ्ना बन्दरगाहहरू अवरुद्ध गरेको छ । युक्रेनको अवस्था अब बिग्रने बताइएको छ ।
युक्रेनको खेतबारीमा बारुदी सुरंग बिछ्याइएको र ट्याङ्की आक्रमण हुने भएकाले यस वर्ष बाली काटिने वा नपाउने भन्ने पनि निश्चित छैन ।
किसानहरु ट्याक्टर खेतमा छोडेर भाग्न बाध्य छन् । यी अवस्थाहरूले ठूलो समस्या सिर्जना गरेको छ, विशेष गरी कर गरिब देशहरूका लागि। ती देशहरूका लागि जहाँ परिवारको अधिकांश पैसा खानामा खर्च हुन्छ ।
संसार भर्खरै गत वर्षको खडेरीबाट मुक्त भएको छ र मानिसहरूले खाद्य मुद्रास्फीतिको सामना गरिरहेका छन्। तर यतिबेला खाद्यान्नको मुद्रास्फीति झनै बढेको छ । यो मुद्रास्फीति पछिल्लो ३२ वर्षको शीर्षमा पुगेको छ । युक्रेन र रुसबीच जारी युद्धका कारण कृषिमा प्रयोग हुने इन्धनको मूल्य ह्वात्तै बढेको छ ।
सामुद्रिक र सडकबाट सामान ढुवानी, ऋण, मल, भण्डारण सेवा पनि महँगो भएको छ । मानिस र गाईवस्तुका लागि खाद्यान्नको उपलब्धता घट्दै गएपछि मासु तथा अन्य खाद्यवस्तु महँगो बन्दै गएको छ । अब प्रश्न यो छ कि हाम्रो पृथ्वी अर्को अनिकाल तिर जाँदैछ। होइन, अहिले त्यस्तो संकट छैन । ब्रगेल रिसर्च सेन्टरका विज्ञहरू भन्छन्, “सबैभन्दा खराब अवस्थामा पनि पृथ्वीमा मानिसहरूलाई खुवाउन पर्याप्त खाना हुनेछ ।“
स्थिति कठिन हुन सक्छ । मानिसहरूले कम खानामा काम गर्नुपरेको थियो । तर, गरिब देशहरू र जहाँ संघर्ष चलिरहेको छ, ती देशहरूका अगाडि भोकमरीको वास्तविक खतरा छ । सोमालिया, अफगानिस्तान र यमन यस्ता देश हुन् । खाद्यान्न अभावको सबैभन्दा कम असर पश्चिमी देशहरू हुनेछन् । सबैभन्दा खराब अवस्था ती विकासशील देशहरूमा हुनेछ, जुन सुक्खा क्षेत्रमा पर्छन्। यसमा मध्य पूर्वदेखि उत्तर अफ्रिकासम्मका देशहरू समावेश छन् ।
यी देशहरूले आफ्नो ९० प्रतिशत खाद्यान्न आयात गर्छन्। यसको निकटतम निर्यातकर्ताहरू रूस र युक्रेन हुन् । ब्रुगेलका अन्वेषकहरू भन्छन् खाद्यान्नको मूल्य बढ्दा मानवीय संकट र राजनीतिक जोखिम पनि बढ्नेछ। यसअघि अरब वसन्तमा खाद्यान्नको यस्तो मुद्रास्फीति देखिएको थियो। एक दशक पहिले, अरब स्प्रिंग भनेर चिनिने विरोध र क्रान्तिले लिबिया, ट्युनिसिया, इजिप्ट र यमनमा सरकारहरू परिवर्तन ग¥यो र सिरियामा गृहयुद्ध सुरु ग¥यो, जसमा रुस पनि एक पक्ष हो ।
विश्व बैंक र पुनर्निर्माण तथा विकासका लागि युरोपेली बैंकका विज्ञहरूका अनुसार युक्रेनमा रुसको आक्रमणबाट अप्रत्यक्ष रूपमा टर्की, इजिप्ट, भारत, थाइल्यान्ड, जर्जिया, आर्मेनिया, दक्षिण अफ्रिका, लेबनान र श्रीलंकासमेत प्रभावित हुन सक्छन्। ।
अहिलेको युगमा यी देशहरूको अवस्था नाजुक छ किनभने तिनीहरू रूसमा धेरै निर्भर छन्। उनीहरुको रुससँग व्यापार छ । तिनीहरू पर्यटनबाट कमाउँछन् र रुसमाथि लगाइएको प्रतिबन्धहरूको उल्लङ्घनमा पश्चिमी देशहरूसँग खुला रूपमा झगडा गर्न चाहँदैनन् ।
यी देशहरू आर्थिक संकटबाट गुज्रिरहेका छन् जसले आन्तरिक राजनीतिक स्थिरतालाई खतरामा पार्न सक्छ । उदाहरणका लागि, इजिप्ट विश्वको सबैभन्दा ठूलो खाद्य आयातकर्ताहरू मध्ये एक हो।
युद्ध अघि, २० प्रतिशत पर्यटकहरू रूसबाट यहाँ आएका थिए । टर्कीबाट ९३ प्रतिशत तेल र ९९ प्रतिशतसम्म ग्यास आयातमा निर्भर छ । युक्रेन बाहेक रुसबाट खाद्यान्न र तेल आयात गर्ने यसका सबै छिमेकी मुलुकले समस्या भोग्न सक्छन् ।
ती देशहरूले पनि समस्याको सामना गर्नेछन् जसको जनसंख्याको एक हिस्सा कामको खोजीमा रसिया जान्छ । युद्ध अघि, रूसबाट आउने पैसाले ताजिकिस्तान, किर्गिस्तानको अर्थतन्त्रमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो। रुसबाट आएको पैसा उज्वेकिस्तान र आर्मेनियाको कुल गार्हस्थ उत्पादनको १० प्रतिशत पुगेको थियो । यो पैसा रूसमा काम गर्ने आफ्ना मानिसहरूको तर्फबाट पठाइएको हो।
यी देशहरूमा समस्याहरू हुन सक्छन्, तर अफगानिस्तान र यमन जस्ता आन्तरिक द्वन्द्व भएका देशहरूले वास्तवमा अनिकाल जस्तो परिस्थितिको सामना गर्न सक्छन्।
संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार युक्रेनमा रुसले आक्रमण गर्नुअघि ३८ देशका ४ करोड मानिस भोकमरीको समस्यामा थिए । विश्वको प्रत्येक दशौं जनसंख्या भोकमरीको सामना गरिरहेको छ । युद्धका कारण एसिया, अफ्रिका र मध्यपूर्वका देशहरूमा यो संख्या ८० लाख र सबैभन्दा खराब अवस्थामा १ करोड ३० लाख पुग्न सक्ने राष्ट्रसंघले जनाएको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा गहुँ र तेलको मूल्य वृद्धिले गरिब मुलुकलाई झनै मारमा पारेको छ । जसका कारण अन्तिम उत्पादनको मूल्य बढेको छ ।
संयुक्त राष्ट्रसंघको प्रारम्भिक अनुमान अनुसार युक्रेनले युद्धका कारण २० देखि ३० प्रतिशत खेतीयोग्य जमिन गुमाउनेछ । ब्रुजेलको मूल्याङ्कन अझ बढी छ । यदि स्थिति बिग्रियो भने, युक्रेनमा सबै निर्यात रोकिनेछ । युद्ध चाँडै समाप्त भए पनि निर्यात ३० प्रतिशतले घट्नेछ ।
