आर्थिकन्यूज
काठमाडौं। नेपाल राष्ट्र बैंकले उच्च निगरानीमा राखेका एक दर्जन बैंक तथा वित्तीय संस्थाको वित्तीय अवस्थामा खासै सुधार नभएको पाइएको छ । दर्जन बढी विकास बैंक तथा फाइनान्स कम्पनीहरुको वित्तीय अवस्था दिन प्रतिदिन झनै कमजोर र खराब बन्दै गएपछि राष्ट्र बैंकले उच्च निगरानीमा राखेको हो । केन्द्रीय बैंकको पछिल्लो अध्ययनका अनुसार उच्च निगरानीमा रहेका केही विकास बैंकहरुकोे खराब अवस्थामा सुधार आएपनि फाइनान्स कम्पनीहरुको भने झनै बढेको पाइएको छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकलाई गत पुस १० गते समस्याग्रस्त घोषणा गर्दै आफ्नो नियन्त्रणमा लिएपछि अन्य कमजोर संस्थाहरुलाई पनि उच्च निगरानीमा राख्दै आएको छ । राष्ट्र बैंकले पोखरा फाइनान्स, नारायणी डेभलपमेन्ट बैंक, जानकी फाइनान्स, समृद्धि फाइनान्स, सेन्ट्रल फाइनान्स, एक्सल डेभलपमेन्ट बैंक, सिन्धु विकास बैंक तथा सप्तकोशी डेभलपमेन्ट बैंक लगायतका दर्जन बढी संस्थालाई उच्च निगरानीमा राखेको छ । ति मध्ये केहीको अवस्था निकै विकराल देखिएपछि राष्ट्र बैंकले नियन्त्रणमा लिने विषयमा छलफल समेत थालेको थियो । तर, नेपाल राष्ट्र बैंकको हालका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीको कार्यकाल सकिन लागेकाले यसलाई यतिकै थाति राखिएको थियो ।
कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको वित्तीय अवस्था बैंकले प्रकाशित गरेको विवरणभन्दा अवस्था निकै खराब भएको पाइएपछि राष्ट्र बैंकले अरु बैंक तथा वित्तीय संस्थाको अवस्थाबारे पनि सूक्ष्मरुपमा अध्ययन गरेको थियो । जसमा झण्डै एक दर्जन बैंक तथा वित्तीय संस्थाको खराब कर्जा अनुपात दोहोरो अंकमा रहेको छ । पहिलो त्रैमासको अध्ययनमा खराब देखिएका केही संस्थाहरुको अवस्थामा दोस्रो त्रैमासमा सामान्य सुधार आएको छ भने कतिपयको अस्वस्था भने झनै खराब देखिएको छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले गरेको दोस्रो त्रैमासको स्थलगत अध्ययन अनुसार पहिलो त्रैमासको तुलनामा खराब अवस्थामा रहेका ५ विकास बैंक र ३ फाइनान्स कम्पनीले खराब कर्जा घटाएका छन् भने ५ फाइनान्स र ३ विकास बैंकको खराब कर्जा बढेको छ । दोस्रो त्रैमास अर्थात गत पुस मसान्तसम्मको विवरण अध्ययन गर्दा १० संस्थाको खराब कर्जा दोहोरो अंकमा रहेको छ । केही संस्थाको ४० प्रतिशत माथिसम्म पुगेको छ ।
नेपाल शेयर मार्केट, क्यापिटल मर्चेन्ट बैंकिङ र कर्णाली विकास बैंक राष्ट्र बैंकको नियन्त्रणमा रहेका छन्। दोस्रो त्रैमासको अध्ययनमा राष्ट्र बैंकको नियन्त्रणमा रहेका बाहेकमा नारायणी डेभलपमेन्ट बैंकको खराब कर्जा अनुपात सबैभन्दा धेरै ४७.५५ प्रतिशत रहेको छ । पहिलो त्रैमाससम्म यो बैंकको खराब कर्जा ४२.५३ प्रतिशत रहेको थियो । यस्तै, जानकी फाइनान्सको ४०.८९, पोखराको ३३.४४, समृद्धि फाइनान्सको १९.३०, गोर्खाज फाइनान्सको १४.४२ प्रतिशत, रिलायन्स फाइनान्सको १४.३१ प्रतिशत रहेको छ । सेन्ट्रल फाइनान्स, नेपाल फाइनान्स, सप्तकोशी डेभलपमेन्ट बैंकको खराब कर्जा पनि दोहोरो अंकमा रहेको छ ।
पहिलो त्रैमासको तुलनामा दोस्रो त्रैमासमा कर्णाली, नारायणी र कर्पोरेट डेभलपमेन्ट बैंकको खराब कर्जा बढेको हो । यस्तै, नेपाल फाइनान्स, सेन्ट्रल फाइनान्स, रिलायन्स फाइनान्स, गोर्खाज फाइनान्स र जानकी फाइनान्सको खराब कर्जा बढेको छ । सिन्धु, ज्योति, एक्सल, सप्तकोशी तथा शाल्पा विकास बैंकको खराब कर्जा घटेको छ । गुहेश्वरी, समृद्धि र पोखरा फाइनान्सले पनि सामान्य रुपमा खराब कर्जा घटाएका छन्। बैंक वित्तीय संस्थाको खराब कर्जा ५ प्रतिशतभन्दा धेरै भएपछि लाभांश वितरणलगायतका सुविधा रोकिन्छ ।
यस्ता छन खराब अवस्थाका विकास तथा फाइनान्स कम्पनीहरु
नारायणी
समस्याग्रस्त सूचीबाट २०७७ साउनमा हटेको नारायणी डेभलपेमन्ट बैंक निरन्तर राष्ट्र बैंकको उच्च निगरानीमा रहेको छ । बैंकमा नयाँ व्यवस्थापन आएपछि राष्ट्र बैंकले समस्याग्रस्त वित्तीय संस्थाको सूचीबाट हटाएको थियो । चालु आवको दोस्रो त्रैमाससम्ममा बैंकको खराब कर्जा ४७.५५ प्रतिशत तथा प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात ०.३२ प्रतिशत मात्र छ । बैंकले ५० करोड ३३ लाख निक्षेप संकलन गरेर ३६ करोड ५१ लाख रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेको छ । बैंकको कर्जा निक्षेप अनुपात ७३.३८ प्रतिशत रहेको छ । बैंकको खुद तरलता ३७.३५ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात ३६.०४ प्रतिशत रहेको छ ।
सप्तकोशी
केन्द्रीय बैंकका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्ममा सप्तकोशी डेभलमेन्ट बैंकको खराब कर्जा ११.४२ प्रतिशत तथा प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात ८.६१ प्रतिशत छ । बैंकले ७ अर्ब ५८ करोड निक्षेप संकलन गरेर ५ अर्ब ९० करोड कर्जा लगानी गरेको छ । बैंकको कर्जा निक्षेप अनुपात ७८.८१ प्रतिशत रहेको छ । बैंकको खुद तरलता ३१.८५ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात ३१.७६ प्रतिशत रहेको छ ।
सिन्धु विकास
गत पुस मसान्तसम्म सिन्धु विकास बैंकको खराब कर्जा अनुपात ९.४६ प्रतिशत तथा प्राथमिक पुँजी कोष ६.८३ प्रतिशत मात्र रहेको छ । बैंकले सो अवधिसम्ममा ५ अर्ब ६२ करोड निक्षेप संकलन गरेर ३ अर्ब ८४ करोड कर्जा लगानी गरेको छ । बैंकको कर्जा निक्षेप अनुपात ६८.६७ प्रतिशत रहेको छ । बैंकको खुद तरलता ३६.४७ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात ३६.०४ प्रतिशत रहेको छ ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार राष्ट्रियस्तरका विकास बैंकले क्यापिटल एडिक्वयसी फ्रेमवर्क २०१५ अनुसार ८.५ प्रतिशत पुँजी कोष कायम गर्नुपर्छ । अन्य विकास बैंकले क्यापिटल एडिक्वयसी फ्रेमवर्क २००७ अनुसार पुँजीकोष अनुपात ६ प्रतिशत कायम गर्नुपर्छ । माथि उल्लेखित विकास बैंकहरुमा ज्योति विकास बैंक मात्र राष्ट्रियस्तरको विकास बैंक हो । त्यस्तै, पुँजी कोष अनुपात क्षेत्रीयस्तरका विकास बैंकको ८ प्रतिशत र राष्ट्रियस्तरका विकास बैंकको ११ प्रतिशत हुनुपर्ने व्यवस्था छ । पुँजी कोष अनुपातसम्बन्धी निर्देशिका पालना नगर्ने बैंक तथा वित्तीय संस्थामाथि राष्ट्र बैंकले शीघ्र सुधारात्मक कारबाही गर्ने व्यवस्था छ ।
जानकी फाइनान्स
केन्द्रीय बैंकका अनुसार चालु आवको दोस्रोे त्रैमासमा जानकी फाइनान्सको खराब कर्जा ४०.८९ प्रतिशत छ । यस अवधिमा फाइनान्सको प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात ०.१६ प्रतिशत नकारात्मक रहेको छ । फाइनान्सले गत पुससम्म ४ अर्ब ५५ करोड निक्षेप संकलन गरी ३ अर्ब २० करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेको छ । फाइनान्सको कर्जा निक्षेप अनुपात ६७.५८ प्रतिशत रहेको छ । जसको खुद तरलता ४८.३४ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात ४९.९० प्रतिशत रहेको छ ।
पोखरा फाइनान्स
चालु आवको पुससम्ममा पोखरा फाइनान्सको खराब कर्जा अनुपात ३३.४४ प्रतिशत रहेको छ । जसको प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात ३.०८ प्रतिशत नकारात्मक रहेको छ । फाइनान्सले १० अर्ब ६० करोड निक्षेप संकलन गरेर ७ अर्ब ९८ करोड कर्जा लगानी गरेको छ । यसको कर्जा निक्षेप अनुपात ६९.८७ प्रतिशत रहेको छ । जसको खुद तरलता ३३.५४ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात २९.९७ प्रतिशत रहेको छ ।
समृद्धि फाइनान्स
चालु आवको पुससम्ममा फाइनान्सको खराब कर्जा कुल कर्जाको १९.३० प्रतिशत छ, जसको प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात ९.९१ प्रतिशत रहेको छ । फाइनान्सले गत पुससम्म २ अर्ब ६४ करोड निक्षेप संकलन गरी १ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेको छ । यस फाइनान्सकोे कर्जा निक्षेप अनुपात ७१.३१ प्रतिशत रहेको छ । जसको खुद तरलता ३९ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात ३१.७५ प्रतिशत रहेको छ ।
गोर्खाज फाइनान्स
चालु आवको दोस्रो त्रैमासमा गोर्खाज फाइनान्सको खराब कर्जा १४.४२ प्रतिशत छ । जसको प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात १०.०३ प्रतिशत छ । फाइनान्सले गत पुससम्म ९ अर्ब ९४ करोड निक्षेप संकलन गरी ७ अर्ब ६१ करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेको छ । यसको कर्जा निक्षेप अनुपात ७६.१८ प्रतिशत रहेको छ । जसको खुद तरलता ३४.२८ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात २६.१२ प्रतिशत रहेको छ ।
सेन्ट्रल फाइनान्स
यसैगरी सेन्ट्रल फाइनान्सको पनि खराब कर्जा ११.९४ प्रतिशत रहेको छ । जसको प्राथमिक पुँजी कोष अनुपात १५.८३ प्रतिशत छ । फाइनान्सले गत पुससम्म ७ अर्ब ७२ करोड निक्षेप संकलन गरी ४ अर्ब ८९ करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेको छ । फाइनान्सकोे कर्जा निक्षेप अनुपात ६३.०१ प्रतिशत रहेको छ । जसको खुद तरलता ४५.९२ प्रतिशत तथा वैधानिक तरलता अनुपात ४०.५४ प्रतिशत रहेको छ ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार फाइनान्स कम्पनीले क्यापिटल एडिक्वयसी फ्रेमवर्क २००७ अनुसार पुँजीकोष अनुपात ६ प्रतिशत तथा पुँजी कोष अनुपात ८ प्रतिशत कायम गर्नुपर्ने व्यवस्था रहेको छ । वाणिज्य बैंक र राष्ट्रियस्तरका विकास बैंकको प्राथमिक पुँजी कोष ८.५ प्रतिशत तथा पुँजी कोष अनुपात ११ प्रतिशत हुनुपर्ने व्यवस्था छ ।
न्यूनतम पुँजी कोष अनुपात सीमाको ७५ प्रतिशतभन्दा धेरैले कम भएमा संस्थालाई समस्याग्रस्त घोषणा गरी कारबाही गर्ने व्यवस्था छ । समस्याग्रस्त घोषणा गरेको ६ महिनासम्म पनि तोकिएको न्यूनतम पुँजी कोष अनुपात कायम नभएमा बैंक तथा वित्तीय संस्था मर्जर वा एक्विजिसन प्रकृया सुरु गर्ने वा लाइन्सेन्स रद्द गर्ने वा खारेजीको प्रकृया सुरु गर्ने व्यवस्था छ ।
