एजेन्सी । मुद्राको राजा डलरको शासनलाई चुनौती थपिदै गइरहेको देखिएको छ। विश्वका केही ठूला अर्थतन्त्रहरूले अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा अमेरिकी मुद्रा प्रयोग गर्ने विकल्प खोजिरहेका छन्। जसमा रुस, चीन, भारत र संयुक्त अरब इमिरेट्स जस्ता देशहरू पर्छन्। यसबाहेक बंगलादेशलगायत कम्तीमा एक दर्जन साना एसियाली मुलुकले पनि डलरको सट्टा स्थानीय मुद्रामा पारस्परिक व्यापार गर्दै आएका छन् ।

कर्पोरेटहरू पनि डलरको बललाई चुनौती दिन धेरै पछाडि छैनन्। विश्वभरका कम्पनीहरूले आफ्नो ऋणको ठूलो हिस्सा स्थानीय मुद्रामा तिरिरहेका छन्। रुस र चीनले पहिले नै अन्तर्राष्ट्रिय भुक्तानीका लागि स्थानीय मुद्राको प्रयोगलाई बढावा दिइरहेका छन्। यी दुवै देशले यसका लागि ब्लकचेन प्रविधि पनि प्रयोग गरिरहेका छन् ।

अब बंगलादेश, काजाकिस्तान र लाओसले पनि युआनको प्रयोगलाई बढावा दिन चीनसँग वार्ता गरिरहेका छन्। यी सबै बीचमा भारतले रुपैयाको अन्तर्राष्ट्रियकरणको बारेमा चर्को स्वरमा कुरा गर्न थालेको छ । यो पनि संयुक्त अरब इमिरेट्स संग द्विपक्षीय भुक्तानी संयन्त्रसंग शुरू गरिएको छ।

लगानी रणनीतिकार र मिलेनियम वेब एडभाइजर्सका अध्यक्ष जोन माल्डिनले एउटा नोटमा लेखेका छन्, ‘बाइडेन प्रशासनले अमेरिकी डलर र विश्वव्यापी भुक्तानी प्रणालीलाई हतियार बनाउन गल्ती गर्यो। यसले गैर–अमेरिकी लगानीकर्ताहरू र अन्य देशहरूलाई आफ्नो होल्डिङ बाहिर सार्न अनुमति दियो। अमेरिकाको परम्परागत सुरक्षित स्थान विविधीकरण गर्न बाध्य पारिनेछ।’

वास्तवमा अमेरिकी नीतिका कारण डलरको प्रयोग घटाउने रणनीति अपनाइरहेको छ । अमेरिकाले युरोपसँगै रुसलाई विश्वव्यापी वित्तीय सन्देश प्रणाली स्विफ्टबाट अलग गरेको छ । केही देश र कर्पोरेटहरूले यसलाई ‘वित्तीय आणविक हतियार’ को रूपमा हेरेका थिए। विरोधमा, सकेसम्म धेरैले डलर विकल्पहरू प्रयोग गर्न थाले। तर, रुससँगको व्यापार अचानक बन्द गर्नु युरोपका लागि पनि व्यावहारिक छैन ।