आर्थिकन्यूज
काठमाडौं । सोमबार “प्रिभेन्टिङ प्लाष्टिक इन नेपाल रिभर्स बाई बुस्टिङ् द इनफरमल सेक्टर” प्रोजेक्ट सुरु गर्ने घोषणा गरिएको छ । क्रिएशन नेपाल, ग्रिड एरेन्डेल, डोको रिसायक्लर्स, इन्टरनेशनल सोलिड वेस्ट एसोसिएसन (इस्वा) र नर्वेजियन जियोटेक्निकल इन्स्टिच्युट (एनजीआई) ले नर्वेजियन रिटेलर्स फण्डको सहयोगमा उक्त प्रोजेक्ट सुरु गर्ने घोषणा गरिएको हो ।
काठमाडौंको जनसंख्या बढ्दै जाँदा प्लास्टिकको प्रयोग र फोहोर उत्पादन पनि बढ्दै गएको छ । राजधानीमा फोहोर व्यवस्थापन गर्न असंगठित फोहोर संकलन र खुला जलाउने कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । विभिन्न परियोजनाका केही भागहरूमा पूर्वाधार निर्माण गर्ने र विभिन्न प्रकारका सङ्कलन गरिएको प्लास्टिकलाई अलग–अलग सङ्कलन र पुनः प्रयोग गर्ने प्रणाली राख्नु पर्दछ। यस परियोजनामा स्थानीय रूपमा सञ्चालित प्लास्टिक रिसाइक्लिङ्ग सुविधाको स्थापना पनि समावेश छ । जसले नदीहरूमा फोहोर रोक्न उच्च र कम गुणस्तरको प्लास्टिकको व्यवस्थापन गर्न सकिने छ।
आजको कार्यक्रममा वन तथा वातावरण मन्त्री रामसहाय प्रसाद यादव, नेपालका लागि नर्वेजियन राजदूत तोरुण द्रमदल, क्रिएशनका संस्थापक तथा अध्यक्ष आनन्द मिश्राको उपस्थितिमा आयोजनाको शुभारम्भ गरिएको थियो । उक्त कार्यक्रममा बोल्दै मन्त्री यादवले प्लास्टिक प्रदूषणका कारण नदीको मुल्य घटेको बताए । उनले भने, ‘हामीले पूजा गर्ने ठाउँ वाग्मती खोला सांस्कृतिक ठाउँ हो । तर, प्लास्टिक प्रदूषणका कारण नदीको मुल्य घटेको छ । यो समस्या समाधान गर्नका लागि नीतिहरूको कडा कार्यान्वयन हुन आवश्यक छ। हामीले आधारभूत तहका मानिसहरूलाई जानकारी दिनुपर्छ र सङ्कलन प्रक्रिया अघि र पछि गल्ने र नगल्ने फोहोर छुट्याउन सिकाउनुपर्छ । वन तथा वातावरण मन्त्री भएको जिम्मेवारीले पनि नेपालका नदीहरुमा प्लाष्टिक प्रदूषण रोक्न पूर्ण सहयोग गर्नेछु ।’
नेपालका लागि नर्वेजियन राजदूत तोरुन द्रम्दलले काठमाडौं उपत्यका वरिपरिका नदीमा फोहोरहरु थुप्रिएको बताईन् । “आज हामीले काठमाडौं उपत्यका वरिपरि हेर्दा नदी वा ल्यान्डफिल साइटहरू फोहोरको थुप्रोले भरिएका देख्छौँ, जुन मुख्यतया प्लाष्टिकको हुन्छ”, उनले भनिन्, “प्लास्टिकको प्रदुषण सन् १९५० देखि अत्याधिक बढेको छ र यसको विश्वव्यापी असर ठूलो छ। प्लास्टिक प्रदूषणको बृद्धिले नर्वेजियन सरकारलाई यो विषयमा उच्च प्राथमिकत राख्दियो । काठमाडौंमा पनि मनसुन मौसममा प्लास्टिक को कारणले खोला नालामा ठूलो समस्या सिर्जना गरिएअको देखिन्छ । यो समस्याको समाधानको लागि पूर्ण जीवनचक्रलाई लक्षित गर्दै उचित सिर्जना गर्ने दिशामा काम गरि फोहोर व्यवस्थापन प्रणाली र एक पुनरावृत्ति प्रणालीजसलाई वातावरण संरक्षणका समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्न लक्षित गर्नुपर्छ ।”
नेपालका लागि फोहोर व्यवस्थापनमा अनौपचारिक क्षेत्रको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । अनौपचारिक मजदुरहरू सङ्कलनकर्तादेखि फोहोर उठाउने र स्क्र्याप डिलरहरूसम्म छन्। काठमाडौं उपत्यकामा काम गर्ने अनुमानित १० हजारदेखि १५ हजार फोहोर उठाउनेहरूमध्ये धेरै महिलाहरू छन् । तर, तिनीहरू सबैभन्दा सीमान्तकृत छन्।
क्रिएशनका संस्थापक तथा अध्यक्ष आनन्द मिश्रले स्वच्छ, स्वस्थ र दिगो वातावरण राख्न र मानिसहरूलाई प्रोत्साहित गर्न व्यवहार परिवर्तन लागू गरिनु पर्ने बताए । उनले भने, “अनौपचारिक फोहोर मजदुरहरूको वातावरणका लागि महत्त्वपूर्ण भुमिका रहेको हुन्छ। तसर्थ, स्वच्छ, स्वस्थ र दिगो वातावरण राख्न र मानिसहरूलाई प्रोत्साहित गर्न व्यवहार परिवर्तन लागू गरिनुपर्छ । प्लास्टिक पुनरावृत्ति गर्न र नेपालका नदीहरूमा प्लाष्टिकको रोकथामका लागि अत्याधुनिक प्रविधिको प्रयोग ल्याउनुपर्छ ।”
